پژوهش با استفاده از پرسشنامه تحت وب- بخش سوم: مشکلات

مشکلات مربوط به استفاده از پرسشنامه تحت وب

از آنجا که دسترسی به این نوع پرسشنامه ها مستلزم دسترسی به اینترنت است محقق پاسخگویان بالقوه ای را از دست خواهد داد و ممکن است جامعه پاسخگو به پرسشنامه اینترنتی، نماینده کل جامعه مورد مطالعه نباشد

مسأله تعیین میزان (درصد) پاسخگویی: معمولا" در نتایج تحقیق عنوان میشود که چه درصدی از جامعه مورد مطالعه به پرسشنامه پاسخ داده اند . در پرسشنامه های اینترنتی تعیین میزان پاسخگویی مشکل است و به همین دلیل معمولا" فقط تعداد پاسخها اعلام میشود. دو مشکلی که نگارنده با آن برخورد نمود یکی اینکه فقط برخی از فهرستهای پستی و گروههای مباحثه تعداد اعضا (مشترکین) خود را ذکر میکنند. در بقیه موارد باید با گرداننده این فهرستها و گروهها تماس گرفته و سوال نمایید که در همه موارد نیز جوابگو نیست. مشکل دوم مسأله همپوشانی است. برخی افراد در گروههای پستی متعددی عضویت دارند در حالیکه طبیعی است که فقط یکبار پرسشنامه شما را پاسخگو باشند و همین مسأله تعیین میزان پاسخگویی جامعه مورد مطالعه را دشوار می سازد

در جلسه ای که با یکی از استادان دانشکده داشتم میگفتند سه بار لینک پرسشنامه مرا از طریق سه فهرست پستی مختلف (ایفلا، اس.ال.آ و انجمن کتابداران و اطلاع رسانان استرالیا) دریافت نموده اند. بنابراین باید در ایمیلی که به فهرستهای پستی فرستاده میشود این مورد را پیش بینی نموده و از افراد پیشاپیش بخاطر احتمال وقوع آن عذرخواهی نمود

چند روزی بعد از اینکه لینک پرسشنامه را برای یکی از فهرستهای پستی ایفلا فرستادم با پاسخهای فراوانی همگی از استرالیا مواجه شده و متعجب شدم چرا که به هیچ فهرست پستی در استرالیا پرسشنامه را نفرستاده بودم. به یکی از پاسخگویان ایمیل زدم که از چه کانالی پرسشنامه مرا گرفته و او ایمیل حاوی لینک پرسشنامه را برایم فرستاد و فهمیدم یکی از پاسخگویان خیرخواه در ایفلا متن ایمیل مرا برای چند فهرست پستی در استرالیا فوروارد کرده بود. این هم از مسائلی است که تعیین میزان پاسخگویی را مشکل می سازد. چون ممکن است افراد لینک پرسشنامه را برای سایر افرادی که شما پیش بینی ننموده اید نیز بفرستند.

مسأله عضویت در فهرستهای پستی: برخی گردانندگان لیستها به شما اجازه میدهند که متن ایمیلتان را برای آنان بفرستید و خودشان به گروه پست میکنند اما برخی دیگر شما را ملزم به عضویت در گروه می نمایند که باید چند وقتی -چون برای فرستادن ایمیل یادآوری دوباره به این عضویت نیاز خواهید داشت- ایمیلهای ناخواسته را تحمل نمایید

مشکل بعدی چندباره فرستادن پاسخهاست. برخی پاسخ دهندگان به اشتباه ممکن است چند بار پرسشنامه را ارسال کنند. تشخیص تکراری بودن پاسخها و حذف موارد تکراری وقت گیر است. نگارنده برخی موارد تکراری را با اختلاف زمانهای بسیار کوتاه بین پاسخهای متوالی تشخیص داده و حذف نمود

مسأله پرسشهای باز و بسته: سؤالاتی مثل سن و کشور محل سکونت را باید بصورت بسته طرح نمود. یعنی مثلا لیستی از گروههای سنی و یا لیست کشورها را در مقابل سؤال قرار داد تا پاسخ دهنده مورد مربوط به خود را انتخاب کند. تحلیل اینگونه پرسشها بسیار آسان است. البته متأسفانه اینجانب پرسش مربوط به کشور محل زندگی را بصورت باز طراحی نمودم و مجبور شدم زمانی را صرف یکسان سازی اسامی مختلف برای کشورهای واحد نمایم. مثلا" در مورد آمریکا عبارات

USA, US, United States of America, America, usa, us

بکار برده شده بود که باید همه را یکی میکردم

اما برای برخی دیگر از سؤالات مثل میزان تحصیلات و شغل که یکی از موارد پرسشنامه اینجانب نیز بود از آنجا که در کشورهای مختلف سیستمهای متنوع آموزشی و پستهای شغلی مختلفی وجود دارد بسته نمودن این سؤالات ممکن بود منجر به حذف برخی موارد شود بنابراین این پرسشها بصورت باز طراحی شد و بسیار مفید واقع شد. برایم جالب بود که پستهای مشاغل کتابداری و اطلاع رسانی در دنیا اینهمه اسامی گوناگون داشته باشد

مشکل دیگر مسائل فنی است. مثلا" پرسشنامه باید طوری طراحی شود که بارگذاریش بآسانی میسر شود تا اگر کسی از اینترنت با سرعت پایین نیز استفاده میکند بتواند با سرعت به آن دست یابد. از قبل باید این موارد را تست نمود. ترافیک شبکه هم ممکن است عدم دسترسی به پرسشنامه را موجب شود.

مشکل آخر و بسیار مهم اینکه طراحی پرسشنامه تحت وب دانش فنی و آشنا بودن با نرم افزارهای مختلف را می طلبد. از آنجا که آقای جمالی در این زمینه تجربه بیشتری دارند میخواستم خواهش کنم کار را ادامه داده و تجربیات خود را در این زمینه با ما سهیم کنند